Aad van der Drift

Café Griensteidl stond vroeger onder een andere naam bekend, namelijk als „Café Größenwahn“ (Café Grootheidswaanzin). Van dat café, waar ooit beroemde kunstenaars een hele middag over een kopje koffie deden is niets meer over. Het verdween al in 1897.
Het café ligt aan de Michaelerplatz tegenover het oude Burgtheater en de keizerlijke Hofburg.
120 jaar nadat de eerste versie van het café verdween staat het volgens diverse Weense kranten weer op de nominatie om te verdwijnen. Dit keer waarschijnlijk niet zo liederlijk als toen, maar toch lijkt het erop alsof dit prominente koffiehuis van de kaart zal verdwijnen.

Het is buiten koud als we binnenkomen, we wachten netjes op de ober die ons een tafel zal wijzen.
Bij binnenkomst valt gelijk een kast met meerdere encyclopedieën op en een journaalkast. De grote zaal is licht crème en aan de hoge plafonds hangen bollen, lampen die niet echt sfeer verhogend zijn. Na de in pak gestoken ober komt een zeer gezette dame aan onze tafel om de bestellingen op te nemen. We zitten aan het raam, door de gordijntjes zie je aan de overkant een halfnaakte stenen man, een van de beelden waarmee de Hofburg is bekleed.

Café Griensteidl werd in 1847 door apotheker Heinrich Griensteidl geopend. Ontspanning en een goed gesprek moeten betere geneesmiddelen zijn dan de pillen van gedroogde regenworm en boomschors moet hij hebben gedacht. Al snel werd het café een ontmoetingsplaats voor schrijvers, dichters en hun recensenten. Ook politici vonden hier hun tafeltje, zowel de enge nationalist Schönerer als de socialisten Adler en Austerlitz discussieerden over de beste manier waarop je het keizerrijk in zijn nadagen aan zijn einde kon helpen. Onder het raam van de keizer ontstond hier het hoofdkwartier van de Arbeidersbeweging.

Lees meer…. →

Het valt niet mee om een begrip als Real existerende Sozialismus uit het Duits te vertalen. Zelf vond ik het staan voor: “socialisme waar je mee om moet gaan, ook al wil je niet”.
De DDR was tot 1989 een voorbeeldig “Real existierender Sozialistische Staat”. Af en toe bezocht ik er tijdens de Honnecker periode vrienden of was ik er gewoon toerist. Al snel ontdekte ik, mede dankzij mijn vrienden, dat de DDR vooral een niet reëel functionerende staat was. Het naargeestige onderdrukkende socialistische systeem gun je niemand. Voor meelopers en profiteurs leek het er allemaal prima, heel veel anderen wilden de heilstaat maar wat graag verlaten.
Het geforceerde vereren van socialistische helden hoort ook bij zo’n griezelstaat. Iets dat je in het vrije westen niet zo snel tegenkomt. Toch lijkt het soms alsof men dat in Wenen nog steeds niet helemaal snapt. Zo ontdekte ik in het Donaupark de buste van Che Guevara en zag ik bij een tramhalte dat tramlijn 2 naar het Friedrich Engels Platz rijdt. Ook het Russische sociaal realistische overwinningsmonument op het Schwarzenberg-Platz verwacht je hier niet. Bij de laatste is de naam van massamoordenaar Stalin nog goed te lezen. Het prominent zichtbare monument moet op zijn minst ergernis oproepen bij de Oostenrijkers. Trouwens in de Schönbrunnerstrasse 30 hangt ook nog steeds de beeltenis van Stalin. Ooit heeft hij in het hier aanwezige pension socialistische werken geschreven (een beetje socialistische dictator schrijft minsten een boekenplank vol filosofische werken).
Wenen is van oudsher een stad met een sterke socialistische traditie, wellicht was dat de reden dat Hitler er zo’n hardgrondige hekel aan had. De huidige magistraten komen nagenoeg allen uit een sociale hoek, ook al hebben de populisten van de FPÖ en ÖVP geprotesteerd tegen de onthulling van Che Guevara en werd de neus van het beeld afgezaagd, sinds 2008 staat het beeld nog steeds in het Donaupark. We treffen meer opvallende beelden aan, van bijvoorbeeld Latijns-Amerikaanse vrijheidsstrijders als Simon Bolivar en de voormalige Chileense President Salvador Allende. Dat zijn overigens niet de enigen, zo ook een beeld van de Azerbeidjaanse Islamitische componist Üzeyir Hacıbeyov en het Pauskruis ter herinnering aan het bezoek van de paus in 1983.

Vanwaar toch dit gekke gedoe van solidariteit met Zuid-Amerika, de Islam en de katholieke kerk in dit park met hoge toren?
Op de plek waar zich nu de 260 m hoge Donauturm en het park bevinden lag tot 1960 een vuilnisbelt. De onwelriekende luchtjes die in de warme zomermaanden de stad bereikten zorgden ervoor dat het terrein werd aangepakt. De toren werd in die jaren gebouwd, net als zoveel van dit soort merkwaardige staketsels, om te laten zien dat Oostenrijk ertoe doet. De vuilnisbelt werd geruimd en deels overdekt met veel aarde. Daarbovenop werd een contrasterende bloemententoonstelling ingericht, WIG 64 (Wiener Internationale Gartenschau 1964) zoals de tentoonstelling werd genoemd. Het contrast kon overigens niet groter zijn, want dit terrein was een executieplaats waar Wehrmacht soldaten, die in de laatste dagen van het Hitlerregiem inzagen dat het geen zin meer had om door te vechten, werden geëxecuteerd.
Er is in het park weinig over van de tentoonstelling, zo is de kabelbaan wegens gebrek aan belangstelling verdwenen en zijn de bijbehorende gebouwen gesloopt. Enkel een minitreinbaantje is nog over van uit jaren van weleer.

Het waarom van het park kon ik niet achterhalen. Mogelijk is het een contrast waar de inwoners van Oostenrijk graag mee willen leven. Na de Tweede wereldoorlog moesten de misdadige medewerkers van uit de nazitijd (Waldheim is zo’n voorbeeld) noodgedwongen het land blijven besturen. Pas 25 jaar na de tweede wereldoorlog kwam langzaam het inzicht dat dat niet meer kon. Of zo’n park en al dat sociaal realistische gedoe bijdraagt aan de verwerking van een zwaar verleden kan ook een reden zijn. Vreemd is het zeker.

Alleen al de entree met grote hal en vide zijn meer dan de moeite waard. Toch voel je je er wat verloren. Ons eerste doel, het planetarium viel zelfs tegen. We bekeken er een onheilsfilm met een happy end. Het ging over enorme catastrofen die het heelal te wachten staan, maar die uiteindelijk in tijd en ruimte nog erg ver van ons liggen. Na de film zwierven we nog door de zalen, hier kun je je uren vermaken is de conclusie. Nooit eerder zag ik zoveel artefacten uitgestald in van die ouderwetse museale vitrinekasten. Steentje naast steentje, insect naast insect en dat meer dan 30 miljoen stuks. Het onmogelijk ze allemaal tegelijkertijd zien, daarom is altijd wel een thema tentoonstelling.

Hier is lang voor verzameld, te beginnen met het rariteitenkabinet van keizer Frans I (1750). Franz was een luie keizer die het regeren aan Maria Theresia overliet. Zelf hield hij zich liever met kunst en vooral verzamelen bezig. Toen zijn collectie niet meer in de Hofburg paste werd het Natuurhistorisch Museum in 1871 door Franz Josef (in 1871) gebouwd.

De 39! zalen van het museum zijn rijkelijk geïllustreerd op de plafonds en langs de muren. Door de op een pakhuis lijkende opstelling kost het moeite dat allemaal goed te zien. Bijna rennend door de begane grond kom ik collecties tegen die bestaan uit mineralen, fossielen, natuurverschijnselen en prehistorische vondsten. De stenen hebben prachtige kleuren en zijn waarschijnlijk zonder uitzondering interessant objecten. Spectaculairder vind ik de fossielenzalen met hun reusachtige dinosauriërs. Het lijkt allemaal echter net niet echt. Zijn die poten van plastic of komen ze echt uit Wyoming?

Een verdieping hoger is het hele opgezette dierenrijk in evolutionaire volgorde te zien. Hoewel veel, heel veel dieren deze verdieping bevolken vind ik de uitstalkast met de prachtige pinguïns een topper al zien er wel een beetje sneu uit. Hun vacht lijkt meer op een oude jas die ze te ruim zit. Opgezet kan ik die dieren minder waarderen. Als overdaad niet schaadt is het trouwens hier, nieuwsgierig geworden door alles moet ik er zeker weer heen, maar dan minstens een hele dag.

Foto-album Naturhistorisches Museum

Dit jaar bezocht ik drie keer een kerstmarkt. De eerste keer was in Leer, de andere twee keer lagen op een bekendere locatie, namelijk in Wenen voor het Raadhuis en op het Maria Theresia plein.
De laatste kerstmarkt ligt ingeklemd tussen het Kunsthistorisch museum en het Natuurhistorisch museum. ’s Avonds worden deze musea in de donkere maanden spectaculair verlicht met lichtshows.
Een kerstmarkt of Weihnachtsmarkt is een Duits fenomeen rondom de kerstdagen. Op zo’n kerstmarkt staan dan diverse kraampjes, meestal de vorm van een kerststal waarin bibberende meneren en mevrouwen kerstartikelen, eten, glühwein en allerlei “heb-ik-niet-nodig-maar-is-toch-wel-leuk” spul verkopen.
Een kerstmarkt begint pas sfeer te krijgen als de schemer invalt en de lampjes alle prullaria extra aantrekkelijk maken. Ook de glühwein lijkt dan extra kruidig te smaken.
In Wenen passeer ik een unieke kraam. Een koude mevrouw in een bruine jas met puntmuts lijkt oud roest te verkopen. Drommen toeristen fotograferen en bekijken haar kraam met bergen schroeven, bouten, gereedschappen, maar ook fototoestellen en kinderspeelgoed. Alles van chocolade. Nooit eerder zag ik dat je van cacao zoiets kon maken. De neiging om iets te kopen is groot, maar prijs en transportmogelijkheden weerhouden mij daarvan. Wat foto’s in het kader van “dan hebben we de plaatjes nog” en een kopje glühwein uit geel laarsje maken de avond op dit plein compleet.

Foto-album Kerstmarkt Wenen