SITTARD, een voetval voor Sint Rosa

In de achtertuin van Sittard bevindt zich de Kollenberg met op de top van de Kollenberg de Rosa kapel. Het is waarschijnlijk mooier om via de achtertuin Sittard te betreden. Na ruim 20 km over heuvels en door Grubben te hebben gelopen is de laatste Grubbe, die bij Sittard, de meest bijzondere.
De weg van de top van de Kollenberg naar Sittard is eigenlijk geen berg, maar de afdaling van het Zuid-Limburgse plateau.

imageBovenop het plateau, de Kollenberg genoemd, ligt de Rosakapel. Ik kan natuurlijk beginnen over de heilige Rosa, maar de Bokkerijders zijn interessanter. Volgens de overlevering zou bij deze kapel in de nachtelijke uren de Bokkerijders bijeenkomen. Dat verhaal met die Bokkenrijders blijkt na enige onderzoek een grote waan te zijn. In de achttiende eeuw zouden deze Bokkenrijders in Zuid-Limburg en omgeving als een bende dieven en rovers hebben huisgehouden. De bende moest wel honderden leden hebben die tussen 1730 tot rond 1775 overvallen pleegden op kerken, pastorieën en grote hoeven.

Volgens de gangbare voorstelling was het een soort geheim genootschap, waarvan de leden een eed op de duivel hadden afgelegd in het vertrouwen dat ze door de duivel werden geholpen hun geheim te bewaren. Nog steeds wordt het thema bokkenrijders behandeld in allerlei verhalen, romans, toneelstukken en een televisieserie. In werkelijkheid is alles fantasie. Onderzoek van de documenten uit die tijd geeft een heel andere kijk op het bokkenrijdersverhaal. In de jaren 1741 en 1742 vond er in en rond Kerkrade een serie van tien inbraken plaats, waarbij tegen de bewoners geweld werd gebruikt. Volgens de verklaringen van de slachtoffers waren er drie tot tien personen bij de diverse overvallen betrokken. Er was kennelijk een bende aan het werk. De schout van Kerkrade arresteerde in november 1742 een jongeman die bij een gewone diefstal betrokken was geweest. Deze zou volgens hem ook wel aan de gewelddiefstallen hebben deelgenomen. Uitwendige bewijzen leverde de schout niet, maar hij liet de jongeman zo lang pijnigen, totdat deze een paar gewelddiefstallen “bekende” en enkele personen als medeplichtigen noemde. Deze werden gearresteerd en op hun beurt via de pijnbank tot “bekentenis” gebracht en tot het noemen van complicen. Daarop volgden in Kerkrade en aangrenzende plaatsen steeds meer arrestaties. De justitie in oostelijk Zuid-Limburg arresteerde in een half jaar tijd meer dan 120 personen die allemaal bij één of meer van de gewelddiefstallen rond Kerkrade betrokken zouden zijn geweest. Als bewijs voor hun schuld golden slechts de verklaringen die door anderen op de pijnbank waren afgelegd. Uiteindelijk wekte het bij de justitie verbazing dat de beschuldigden slechts door toepassing van de pijnbank bekentenissen aflegden, dat de meesten naderhand hun verklaring herriepen en dat sommigen vlak voor de openbare terechtstelling hun onschuld uitschreeuwden ten overstaan van de toegestroomde menigte. Daar moest in de ogen van de justitie meer achter zitten, dat zou wel het werk van de duivel kunnen zijn. En inderdaad gaf een verdachte te Montfort in oktober 1743 tijdens een pijnlijk verhoor toe, dat hij met enkele anderen God en Zijn moeder Maria had afgezworen en zich toegewijd aan de duivel. Justitie was er nu van overtuigd niet alleen met een dievenbende te maken te hebben, maar zelfs met een goddeloze bende. De straffen waren dan ook niet zacht. In één jaar tijd werden bijna 100 personen ter dood gebracht, de meesten opgehangen, verschillende levend verbrand, een enkeling gevierendeeld. De hoogste rechterlijke overheid te Brussel greep in en maakte in 1745 een einde aan de vervolgingen. Pas toen de pijnbank niet meer als bewijs werd aanvaard stopte deze juridische moordpartij.
Waarom juist deze plek om die bijeenkomsten te fantaseren is niet zo gek. De Rosa kapel ligt op een donkere plek en is van alle kanten makkelijk te benaderen.

imageRosa (van Lima) is een Peruaanse heilige die in de 16e eeuw leefde. Zij werd als eerste Latijns-Amerikaanse vrouw heilig verklaard. Als twintigjarige trad zij in bij de dominicanessen waar ze de kloosternaam Rosa koos. Rosa stierf in 1617 na een lange lijdensweg. Zij heeft een feestdag op 23 augustus. Deze Rosa is patroonheilige van Peru maar ook van Sittard. Zij zou de stad 54 jaar naar haar dood, in 1671, van de zwarte pest hebben bevrijd. Het is waarschijnlijker dat er in die tijd een dysenterie-epidemie heerste dan de pest.
Het is niet erg duidelijk wat deze Rosa nu zo speciaal maakt. Waarschijnlijk zijn verhalen die steeds sterker werden de oorzaak. Het begint ermee dat volgens de overleveringen de duivel Rosa probeert te verleiden. Als Rosa geen hulp van God of anderen krijgt begint ze zichzelf te geselen als boetedoening. Ze bidt Jezus dat ze meer mag lijden, om dichter tot zijn liefde te groeien.
Ze verbergt haar schoonheid, door Spaanse pepers op haar gezicht uit te wrijven, zodat haar gezicht roodgezwollen raakt van uitslag. Een band in haar haar bevat 33 kleine spijkers die in haar kruin drukken, om het lijden van Christus voor te kunnen stellen. Vreemd genoeg denkt Rosa dat haar boetedoening de Indianen bekeert. Binnen tien jaar wordt Rosa ziek. Haar armen en benen raken verlamd. Ze wordt niet meer beter en sterft op 24 augustus 1617. Vooral na haar dood vinden vele wonderen plaats. Het is heel vreemd dat een vrouw die alleen leefde en zichzelf verwondde als hulp wordt aangeroepen tegen familieruzies en bij verwondingen. De kapel is opgetrokken in hardsteen, baksteen en mergel. Het is een rechthoekig gebouw, aan de achterzijde gesloten door drie delen van een achthoek. De voorkant bestaat gedeeltelijk uit mergel en is voorzien van Ionische pilasters. In het voorfront van de kapel is de volgende tekst aangebracht:
‘H. Rosa Patrones van Sittard bewaar ons van besmettelijke ziekten’. Als de kapel te bezichtigen is (dat is mij een keer overkomen) dan zie je een altaar met daarop het Rosabeeld staat.

Rondom de Kollenberg liggen zeven knie of voetvallen. Het zijn sobere maar door hun ligging indrukwekkende kapelletjes. Ze zijn geschonken door rijke vrome Sittardenaren. Zoals dat een sponsoring betaamd staan hun namen bij een aantal van de voetvallen.

Route 2: Strabeek-Sittard
Gelopen: 24 km van totaal 38 km
Datum: zaterdag 9 juni 2012

VIDEO

This entry was posted in Nederland, Pieterpad and tagged , . Bookmark the permalink.

Comments are closed.