Voorbereiding
Het programma van de drie daagse expeditie Hoogeland staat al enige maanden vast. De dagen voordat de leerlingen komen is goede voorbereiding een garantie voor het (technisch) welslagen. Hoe routineus ook, ik ga toch altijd maar weer de afspraken na. Vandaag reed ik even naar Warffum en onderweg zag ik een bordje “Maisdoolhof”. Geen idee wat ik me daarbij moest voorstellen, dus sloeg ik vlak voor Warffum af richting Pieterburen. Bij een boerderij aan de Dikemaweg belde ik aan en na een gesprek met eerst de boerin en daarna de boer viel het besluit. Dit keer eens geen museum, maar gezien de weersvooruitzichten het doolhof in.
‘s Avonds een erg leuke avond gehad. Ik doe het al weer voor de 18e keer, maar ieder jaar blijft het spannend. Wil men naar mijn verhaal luisteren, vertel ik het duidelijk? Onzekerheden blijf ik houden, ook de 18e keer.
De bijeenkomst was veel leuker dan voorheen, de weersverwachtingen zijn namelijk goed. Dat mag ook wel eens na 4 natte jaren. Het slechte weer zat zo in het programma gebakken dat ik eigenlijk vorige week al weer rekende op plensbuien.
Foto’s en diashow van de voorbereidende tocht en de nog lege camping staan hier.
Dag 1
MAISDOOLHOF en KANOËN
(tip: klik op de foto’s voor het volledige formaat)
Voor velen is de woensdagochtend een drukke ochtend. De soms wat nerveuze eersteklasser maakt het thuis zijn of haar ouders niet makkelijk. Vader of moeder krijgen na de laatste loodjes thuis nog een extra klus, de tent op zetten.
Rond 12.00 u. zijn bijna alle ouders present, de meesten geven aan de weg naar Marenland in Winsum eenvoudig gevonden te hebben.
Een enkeling miste even de afslag, maar via de rotonde kwamen ze in de herkansing. Dit keer voor de bloemist rechtsaf.
De meeste families kwamen deze ochtend met de auto, een enkeling nam de fiets. Een leerling presteerde het om voortijdig een sloot in te rijden. Tas met slaapzak uiteraard nat. Daar de zon zich enigszins liet zien en er een prettig windje waaide is waarschijnlijk alles net op tijd droog.
Goede instructie is het halve werk, Milan Oei voorziet de leerlingen in elk geval van voldoende informatie en waarschuwingen. Of alles overkomt is maar de vraag, sommige jonge aanwezigen kunnen van opwinding nauwelijks een woord van een ander verwerken.
Met de boer van de bloemenboerderij (www.bloemenboerderij.nl) hebben we om 14.00 uur afgesproken. Precies op tijd arriveren we aan de Dikemaweg in Saaxumhuizen.
De eerste fietstocht vanaf de camping naar het Hogeland is zonder noemenswaardige problemen verlopen, al moet het zijn dat Lidewij even een vreemde duikeling heeft gemaakt.
De lange sliert van 70 wielrijders heeft daar niets of nauwelijks iets van gemerkt. Wel kwam regelmatig een van de ouders de kopgroep waarschuwen dat het te snel ging. Het gaat natuurlijk altijd snel als je achteraan fietst. De voorste vinden dat dan wel weer meevallen. Met de wind schuin voor ons werd er in ieder geval veel energie in beweging omgezet.
Boer Johan geeft alvorens we het veld ingaan een korte uitleg over het agrarische deel van de boerderij. De Bloemenboerderij is een agrarisch bedrijf waar naast mais ook bloemen en tarwe wordt verbouwd. 
Na de uitleg gaan de leerlingen in groepjes van vijf het uitgebreide maisdoolhof in. Vreemd genoeg liep iedereen eerst naar de uitkijktoren. Het Maïsdoolhof heeft de oppervlakte van ca. vier en een half voetbalveld. Om het verblijf in het veld zin te geven liggen er vragen in diverse hokjes. Een vraag die mij zo is bijgebleven was de vraag over hoe snel een haas kan lopen. Het is de leiding overigens niet helder wie alle vragen goed had beantwoord. Alleen al het zoeken naar de vragen leverde een grote hilariteit en lol op. Sommige groepjes hebben ruim twee uur niets anders dan maisstengels gezien. De uitkijktoren biedt een mooi overzicht over het veld. Hoewel niet overal het gewas even hoog staat, zijn de leerlingen vaak goed verstopt. Af en toe zie je een witte of zwarte kruin boven het maïsveld uitsteken. Vanaf de toren is ook goed waar te nemen dat sommigen zich zelfs rennend door de smalle paden voortbewegen.
Samen met Milan zit ik een tijdje bij de uitgang. Menig groep komt daar op de een of andere manier weer vanzelf terecht.
Na ruim twee uur is bijna iedereen weer bij de boerderij. Alvorens de weg terug, via Saaxumhuizen, Rasquert en Baflo te gaan wordt er snoep en drinken uitgedeeld. Ook de terugreis verloopt soepel.
Op de camping maakt iedereen zich al weer snel klaar voor de volgende activiteit, de kanotocht naar Schaphalsterzijl. De sluizen van Schaphalsterzijl waren ooit uitwateringssluizen waarvan de oudste delen uit 1790 dateerden, toen twee nog oudere sluizen werden vernieuwd.
In het eiland tussen beide sluizen werd in 1890 een nieuwe, brede sluisopening aangelegd. Een uitwateringssluis (in het Noorden spreekt men van ‘zijl’) heeft tot taak overtollig water uit een bedijkt gebied te lozen en zeewater te keren. Een zijl ligt dan ook in een zeewaterkerende dijk waar binnenwater uitmondt in buitenwater. Op Schaphalsterzijl is het Winsumerdiep het binnenwater en het Reitdiep het buitenwater. De sluis vormt, net als de dijk, de grens tussen twee typen landschap. 
De leerlingen kanoën door het prachtige landschap over het Winsumerdiep naar de sluizen. Het weer is prettig en dus niet al te warm of te koud. De vier kilometer van Marenland naar eindbestemming wordt door de meesten binnen een uur afgelegd. Het lijkt dit jaar wel alsof leerlingen beter dan voorheen met een plastic kano om kunnen gaan. Op de zijl wachten Milan en Lidewij tot de boten allemaal binnen zijn. Broodjes, sla, paprika en andere uitermate gezonde voedingswaren liggen op de tafel klaar. Aad van der Drift houdt een kort praatje over de omgeving van Schaphalsterzijl. Zijl, dijk, gas en water komen daarbij aan bod. 
Het is nog licht als de terugweg wordt aanvaard. Ook tijdens de terugreis is niet iedereen droog gebleven. Peddels zijn een pracht gereedschap om elkaar nat te maken.
´s Avonds de traditionele chocolademelk en het kampvuur. De ouders hebben zich daarvoor 
zeer verdienstelijk gemaakt, door de pallets te versplinteren tot brandbare stukken. Vroeg naar bed is wel zinvol, velen slapen rond middernacht. Een paar regenspatten vergezellen de kampeerders in hun dromen. Uiteraard zijn er bij die denken het tot de volgende ochtend al pratende vol te kunnen houden. De wekker gaat om 6.00 u. Dan is het o de fiets naar het 27 km verderop gelegen Lauwersoog.
Foto’s:
Fotoalbum dag 1: http://avddrift.phanfare.com/5740700
Diashow: http://www.flickr.com/photos/aadvanderdrift/sets/72157631418429796/show/
Dag 2
LAUWERSOOG MET DE NATUURSCHOOL
We vertrekken vroeg, de wekker staat bij de begeleiding op 05.30 uur. Na een boterham stapt iedereen op de fiets. We 
gaan vervolgens via een prachtige Maar langs Mensingeweer en door Wehe-den Hoorn. In Leens wordt het winkelcentrum opgeknapt en kunnen we een voor een langs kranen en ander bouwmateriaal. Ieder jaar ligt er ergens in een dorp de boel open, we hebben hier dus een onverwachte route-aanpassing.
Vanuit Leens gaan we via Ulrum naar Vierhuizen. In dit plaatsje pauzeren we op het open terrein voor de kerk. Vierhuizen ligt pal aan een slaperdijk van de voormalige Lauwerszee. 
De oudste vermelding van de naam Vierhuizen dateert uit 1525, toen kreeg deze plaats zijn naam dankzij de vier stenen huizen die er stonden. Nu wonen er overigens maar 220 mensen. De kerk van Vierhuizen stamt uit de middeleeuwen. In de loop der eeuwen heeft het gebouw veel te lijden gehad van weersinvloeden. De kerk heeft op 23 december 2006 tijdens een live-uitzending van de AVRO de finale gewonnen van de BankGiro Loterij Restauratie. De kijker kon telefonisch of per sms zijn stem uitbrengen. Dankzij deze actie zijn in 2007 het dorpskerkje en het orgel voor een bedrag van 920.000 euro volledig opgeknapt.
Na wat drinken en een stuk chocolade gaan verder, eerst langs de snellere weg door het Lauwersmeergebied. Terug nemen we de bos route. Niet erg logisch lijkt het, maar het is gelukkig nagenoeg windstil. Het is een prachtig gebied, tegenwoordig zelfs een nationaal park. Angst voor overstromingen leidde in 1969 tot de bouw van een dam. Op de vroegere zeebodem ontstond een prachtig nieuw landschap, een echt vogelparadijs. We zien onderweg dan ook verschillende vogels. Zelfs een zeearend klapt zijn vleugels uit. Verder natuurlijk mezen, zwanen, ganzen en een paar raven. Of iedereen er oog voor heeft valt te betwijfelen.
Later dan afgesproken arriveren we bij de bocht van Bant. Gelukkig is het water nog niet terug en kunnen we nog wadlopen. 
Dat gaat met enige hilariteit, de eerste tien meter moet iedereen direct het water in. Milan Oei bindt haar Crocks stevig onder de voeten om ze bij de eerste de beste modderplek al weer te verliezen. Stevig schoeisel blijft een vereiste om over het wad te lopen.
De overigens uitstekende gidsen lopen voorop, gewapend met een steekschop. Ze ploegen het wad om op zoek naar levende organismen. In de donkere, zuurstofarme ondergrond zijn daar niet zo veel van, maar toch weten ze een zandzager met vele uitsteeksels te vinden. Een mooie wad pier laat in beide groepen helaas zijn snuit niet zien, hoe diep de kuil ook is.
Na ruim een uur fietsen we weer even terug naar de haven.
Bij Schierzicht krijgt iedereen patat om even op krachten te komen. Daarna starten we met een cursus garnalen pellen en uiteraard leert men er alles over de visserij en het zeeleven in de haven. Dat laatste kan ook gecontroleerd worden door actief Krabbenvangen vanaf de steiger met speciale krabbenvallen.
Velen vinden de beestjes nog eng. Daar komt een einde aan als we weer terug gaan naar de bocht van Bant waar we eerder wadgelopen hadden. Daar begint het laatste onderdeel van deze waddendag. Het is inmiddels vloed en het zeewater staat hoog tegen de dijk aan te klotsen. Uiteraard gaan we niet dezelfde weg terug, maar nemen de Dijkweg. 
Met korren ga je vanaf de zeedijk met een sleepnet vissen. In het sleepnet komen garnalen, krabben, kwallen en zeevisjes. In grote plastic bakken worden de vissen onderzocht en bekeken. Over bijna ieder bewegend wezen vertellen de beide dames van de Natuurschool een verhaal. Leerlingen doen volop mee; daarbij valt het op, dat er bij zijn die al enigszins bekend zijn met de materie.
Er zijn dit jaar veel krabben gevangen, alles wordt weer richting zee gestuurd, de krabben mogen dat op eigen kracht doen. Dit laatste resulteert in een krabbenrace. Daar ik een prachtexemplaar met licht agressieve scharen in de hand kreeg gedrukt was dat ook de winnaar. Het valt ook nauwelijks voor te stellen dat die beesten veel plezier beleven aan hun uitstapje.
De terugreis is een luxe, een stevig windje in de rug helpt ook de meest vermoeide leerlingen vooruit. We rijden een fors stuk over de strandweg, na ca. 5 km steken we de drukke kustweg over en gaan door het Marnebos verder. Dit is uiteraard geen kortere weg, maar wel een bijzondere. We fietsen hier door het unieke recreatie c.q. militair oefenterreingebied. Toen Nederland nog tanks had zag je die hier vaak oefenen. Een veilig fietspad brengt ons aan de rand van Marnehuizen. De rode waarschuwingsvlag is weg, dus kunnen we er doorheen. Daar de eerste meters van de weg zanderig zijn prefereren velen de makkelijke fietspaden. Ongeveer 10 leerlingen en een ouder rijden met mij door het militaire spookdorp. We passeren autowrakken, een sporterrein en het gemeentehuis. Alles is geblindeerd. Tot onze grote verrassing zijn er toch soldaten in het dorp. Die kijken even verbaasd als er een groep door het dorp fietst. Daar er geen sprake is van een omweg, sluiten we al weer snel aan bij de rest van de groep. Via de dijk aan de Westpolder met lange trap komen we weer in het oude land.
2012-0906 Aplus fietsen Lauwersmeer
Bij het Schathoes in Leens pauzeert de groep om rond half vijf weer terug te zijn op de camping.
Daar uiteraard geen rust, wel de voorbereiding van de bonte-avond. Deze avond vult tot laat de tent. Dit jaar overigens geen patat, maar onbeperkt pannenkoeken eten. Later geeft de kok aan dat er 140 plakken gebakken deeg doorheen gegaan zijn.
Dat dit een vermoeiende dag was mag blijken uit de geringe belangstelling voor het kampvuur. Menig leerling is na de bonte avond gaan slapen.
Fotoalbum dag 2: http://avddrift.phanfare.com/5740702
Diashow: http://www.flickr.com/photos/aadvanderdrift/sets/72157631436792104/show/
Dag 3
WIERDEN
De laatste dag is de zwaarste. Niet voor ouders en docenten, maar vooral voor de tweedeklassers. Zij blijven immers iets langer op dan de eersteklassers. Dat het vermoeiend is weten we wel zeker. Een groot deel van de leerlingen ligt rond 23.00 uur al te slapen.
De laatste dag staan we pas om 8.00 uur op. Tent inpakken, eten en weer op de fiets. Dit keer is de tocht slechts 10 kilometer. 
We gaan naar het Wierdenlandmuseum in Ezinge. Om daar te komen fietsen we door een gebied waar de zee eeuwenlang vrij spel had. Zelfs Winsum lag rond 800 n Chr. nog aan zee. Ook de bodem van het gebied tussen Ezinge en Winsum is door de zee gevormd. Bij elke vloed bleef er een laagje klei achter in dit voormalige kustgebied, ook wel kwelders genoemd. Al in de 6de eeuw voor Christus was deze omgeving aantrekkelijk voor bewoning. Wie goed kijkt ziet overal de kunstmatige heuvels liggen. Zo fietsen we door Garnwerd al een beetje heuvel opwaarts, Feerwerd ligt iets hoger maar van de kunstmatige verhogingen is Ezinge het mooiste voorbeeld van een wierdendorp.
Dankzij de monniken namen dijken vanaf het jaar 1000 na. Chr. de bescherming tegen het water over van de wierden. In de tweede helft van de 19de eeuw ontstonden grootschalige commerciële afgravingen, die pas met de komst van kunstmest stopten.
In het museum worden drie groepen gevormd. Een groep bekijkt het museum, een tweede groep gaat naar de filmzaal en de laatste loopt naar het kerkje op het hoogste punt van de wierde. Alle drie de groepen krijgen dezelfde onderdelen te zien. De kerk staat in de steigers, het rode van lokale klei gebakken Godshuis ligt aan de rand van de oude afgraving. Hieronder heeft de beroemde prof. Van Giffen diverse vondsten gedaan. Achter twee graven gaat het ruim vijf meter omlaag naar de plaats waar een eeuw geleden nog een deel van de wierde lag. Per schip is de ooit aanwezige wierdengrond als bodemverbeteraar naar armere gronden, meestal in Oost-Groningen en Drenthe, 
maar ook naar waar nu de Keukenhof ligt, afgevoerd.
Na een reep chocolade en enige bemoedigende woorden worden de laatste 10 km naar Winsum rustig teruggefietst. We hebben zon en wind in de rug. Via het Lucaspad, Feerwerd en Garnwerd komen we weer in camping Marenland. Daar staan al diverse ouders ons op te wachten. Een deel van de tenten is al van het veld verdwenen.
Veel nieuwe plussers geven aan van de drie dagen in Winsum te hebben genoten. Zonder noemenswaardige ongelukken nemen we afscheid van hen, de acht ouders en 4 docenten in opperste stemming achterlatend. De restanten eten gaan naar het hertenkamp, en de vloeren van huisjes en tenten zijn aangeveegd. Een voldaan einde van het 18e introductiekamp voor Aplus.
Fotoalbum dag 3: http://avddrift.phanfare.com/5740701
Diashow: http://www.flickr.com/photos/aadvanderdrift/sets/72157631454011356/show/