Bij Schaphalsterzijl mond het Winsumerdiep uit in het Reitdiep. De zijl zorgde er vroeger voor dat het overtollige water van de omliggende landerijen via het Reitdiep op zee werd geloosd. Bij hoogwater konden de schepen enkel nog maar via een sluisje het hoogbedijkte Reitdiep op. Al in 1459 was er volgens de kronieken een houten zijl, het Winsumerzijl. Door de eeuwen heen vonden Winsumers het handig om met de zee in contact te blijven, het relatief rechte Winsumerdiep is dan ook een gegraven water naar de zee. In 1638 werd er van Schaphalsterzijl een serieuze zijl gemaakt. Nog wel met veel hout, waarvan men in 2004 restanten aantrof.
Jammer genoeg heeft Rijkswaterstaat toen een pislelijk gebouw nabij de prachtige oude sluizen gezet. Dat er iets moest gebeuren was evident, de landerijen stonden er door ontbreken van ontwatering vele maanden nat bij.
De ooit zo mooie sluis is opgeknapt en met kil grauw steenwerk saai geworden. Wie het niet wil zien kijkt maar richting Reitdiep waar naast de scheepsmasten zich een prachtig landschap ontwaart.
Het is niet mogelijk aan de zuidoever van het Winsumerdiep te lopen. Af en toe draait het pad van het water weg. Eerst komen we in het land tussen Reit- en Winsumerdiep terecht. De hoge 
Reitdiepdijk naast me deed tot 1877 dienst als zeewaterkering. Het onderhoud is nog maar minimaal, een doorsnijding bij Schapehals laat zien dat de dijk hier enkel nog als landschappelijk overblijfsel van vervlogen tijden ligt. Als je de doorsnijding zou kruizen en uiteindelijk weer bij het Reitdiep aankomt zie je aan de overkant Aduarderzijl en het notarisbosje.
Aan de andere kant van de betonnen weg ligt vette geploegde klei in eindeloze voren naast elkaar, wachtend op de lente. Na een scherpe bocht gaat het betonnen pad weer richting Winsumerdiep. In de verte staat een majestueuze boerderij met daarnaast een kleine arbeiderswoning. Beiden zijn hun vroegere bestemming kwijt en worden enkel nog gebruikt als woonhuis.
Het wandel/fietspad bestaat uit grote betonnen blokken, drie pas lang. Een sombere reiger met de schouders hoog opgetrokken vliegt snel naar de andere kant van het water als ik nader. In het Winsumerdiep zwemmen 6 verlaten eenden. Er is nog geen sneeuwvlok gevallen en van vorst hebben we tot op heden ook niets vernomen, voor de eenden een makkelijke winter. Wel viel er de laatste weken veel regen, de landerijen zijn nog relatief droog, het nut van het zijl blijkt. Er wordt gepompt, het water in de sloot naast de landerijen staat laag, lager dan in het Winsumerdiep. De sloten hebben een kraag van uitgebaggerd materiaal dat in het weiland ligt te vergaan.
In de prachtig gele, kromme rietkraag ligt een voetbal. Verloren tijdens het spel is de bal nu begroeid met slik en mos. De zon doet zowaar een poging zich van zijn januarikant 
te laten zien. Het hele Winsumerdiep licht geel op. Een gele kleur van uitzonderlijke schoonheid. In de lucht zie ik 6 meeuwen richting Waddenzee trekken. Op en naast het betonnen pad liggen nog wat mosselschelpen, het is wel duidelijk waar die vogels dineerden. 
Aan het einde van het pad langs het water doemt een bankje op groen beton op. Daarnaast een treurige boom met een bijna net zo treurig bordje. Op het bordje staat dat deze in 2002 geplante boom, de GR 4, een parel voor het landschap gaat worden. De Tilia Platyphyllos is een grootbladige linde, ik vraag me af of die wel in dit landschap past. Grote bomen zijn niet zonder reden schaars. Het lijkt me een gevalletje slim subsidie binnenhalen geweest. Het boompje schiet ook niet echt uit de grond, na 10 jaar wordt het nog steeds met steunstokken overeind gehouden.
Vanaf het Winsumerdiep kronkelt de wandelaar of fietser over een mooie kwelderwal richting Schilligeham. Diepe sloten zorgen ervoor dat je niet van het pad af raakt. Het land onder de kwelderwal ligt een stuk lager en is wel nat. Daar is landbouw helemaal niet mogelijk en moeten koeien voor de zomerse aankleding zorgen. Aan het einde van dit pad kom je uit op de Schilligehamsterweg. Het is hier meteen een fietsknooppunt. Wie naar Winsum wil kiest voor route 69. Daarbij kom je eerst langs Rustgebieden volgend bordjes aan weerskanten van de weg. De bordjes zijn geplaatst door het Groninger Landschap. Ze vergeten te melden voor wie de rust bedoeld is, het is er immers al rustig genoeg. Verderop staat onder de elektriciteitsmast een lelijke schuur. Het lijkt me niet aantrekkelijk om daar heen te lopen, al vraag je je door het bord “verboden toegang” wel af waarom je er niet mag komen. De grote masten worden richting horizon steeds kleiner, tot het uiteindelijk haarkrulspelden lijken. Over grote betonnen platen, nu 5 pas lang, ga ik richting dorp. Aan mijn rechterkant passeer ik de biologische boerderij Kleikracht.
Voor ik bij Winsum kom passeer ik het derde gehucht van deze 4 ½ km lange wandeling, Oldenzijl. Vlak voor het bordje Winsum kan ik afslaan door de weilanden. Het Pieterpad heeft hier een van de weinige weilanddoorsteekplaatsen in Nederland. Erg aantrekkelijk is het niet, de weg richting Schillegeham wel. Daar kronkel je en loop je over kwelderwallen. Een verstandige Pieterpadloper gaat dan ook rechtdoor. Tegenover de Pieterpadafslag staat een bankje, we zijn dan al voorbij het bord dat de bebouwde kom aangeeft. Ook dit bankje staat op groen beton met op de tafel een bloemetje. Vandaag hangt er een kaartje aan: ABH wenst iedereen een goed en gezond 2012.
