A HUMAN ADVENTURE met Aplus

2013-1206 APLUS a human adventure 029 AadIn de ochtend van 6 december was de eerste sneeuw gevallen, het was ook de ochtend na de tweede zware storm van dit jaar. Aardse ongemakken ter voorbereiding van hemelse vergezichten. Twee bussen van Drenthe Tours stonden op de hoek van de Westerse Drift te wachten in de papperige sneeuw. Voor beide dubbeldekkers doet Milan een geslaagde poging om alle 115 meereizende leerlingen te spotten. Een klein kwartier te laat vertrekken we richting Utrecht waar een unieke tentoonstelling op de bovenste verdieping van het Beatrixgebouw plaatsvindt.

Uniek omdat daar heel veel artefacten liggen die anders alleen in Amerika te zien zijn. Na de jassen in Spacestation 1 te hebben opgehangen gaan de plussers in 5 groepen onder 2013-1206 APLUS a human adventure 011 Aadleiding van uitstekende gidsen door de (tentoonstellings)ruimte. Het groepje waarmee Milan en ik gaan wordt gegidst door Niek de Korte, een uitstekend verteller en kenner. Na afloop meldt Niek nog dat hij meegeholpen heeft een stuk steen uit de ruimte als meteoriet te herkennen. De steen kwam 140 jaar geleden op aarde neer, toevallig staat op zaterdag 7 december (morgen) hierover een artikel in de Volkskrant.

De droom
2013-1206 APLUS a human adventure 016 AadDe tentoonstelling is thematisch opgezet. Makkelijk, want daardoor kunnen er ook meerdere groepen tegelijk door de zalen, iedere groep begint bij een van de thema’s. Een zeer luidruchtige club 16-17 jarigen van een andere school maakt het luisteren naar de vele verhalen van de gidsen tot een extra uitdaging.
In een zaal staan verhalen en fantasieën over hoe de mens de aarde kan verlaten, centraal. Velen kennen het in 1865 gepubliceerde boek van Jules Verne (De la terre à la lune). Waarschijnlijk wordt het boek niet zoveel meer gelezen, maar Verne vertelt over een ruimtevaartuig welke vanuit een kanon in Florida wordt afgeschoten en vervolgens naar de maan reist. Ook komt het rond 1900 gepubliceerde verhaal van de schrijver H.G. Wells, The First Men on the Moon, in de fantasie van de mens ruimte aan bod. Zelf raak ik in lichte ontroering als schuin tegenover de televisie waar John F. Kennedy zijn ruimtevaartrede uitspreekt ik een kinderpyjama zie. Zelf liep ik in de jaren zestig ook in zo’n ding. Mijn moeder kennende had ze die met zegeltjes van de melkboer gespaard. Het meest in het oog springende in deze hoek is de Sputnik, een glimmende bol met een radiozender. In 1957, het beginjaar van de ruimtevaart joegen de Russen daarmee de Amerikanen de stuipen op het lijf. Wie een glimmende bol in een baan rond de aarde kon krijgen kon er ook volgens hun ook een Atoombom in stoppen.

2013-1206 APLUS a human adventure 005 AadHet viel op dat meerdere leerlingen de tv-borden lazen waarop veel informatie stond over de grondleggers van de moderne ruimtevaarttechniek. Hermann Ganswindt (1856-1934), Konstantin Tsiolkovski (1857-1935), Robert Goddard (1882-1945), Hermann Oberth (1894-1990), Sergej Koroljov (1906-1966) en Wernher von Braun (1912-1977). Zij waren volgens onze gids geïnspireerd door verhalen van schrijvers als Verne en Wells. Die Von Braun is niet echt een lekkere jongen. Als gewetenloze techneut voor de Nazi’s bracht hij de Duitse V-1 en V-2 raket voort . Het huis van mijn Opa en Oma werd in maart 1945 door zo’n neerstortende raket geraakt.

Na de Sputnik 1 kwam het eerste levende wezen in de ruimte. De naam van het hondje Laika is erg bekend, het beestje werd bij terugkeer in de dampkring door het ontbreken van hitteschilden geroosterd. De Amerikanen kwamen een jaar later pas met aapjes die overigens wel levend terugkeerden. Op 12 april 1961 werd Joeri Gagarin in een baan om de aarde gebracht en was hij daarmee de eerste mens in de ruimte.

2013-1206 APLUS a human adventure 020 AadIn de zaal gewijd aan de maanlandingen staat een model van de eerste maanjeep. We mogen er helaas niet in, het is zelfs verboden om het aan te raken. Deze wagen werd op aarde gebruikt om te oefenen. Schrikbarend is de miniruimte waarmee men staande de maan bereikte. De landing ging volgens de gids ook maar net goed. Trouwens voor alle ruimteschepen hadden ze in de beginjaren kleine mensen nodig. Een gemiddelde Nederlander zou niet passen. Diverse modellen op de tentoonstelling laten zien dat ruimtereizen een hele inspanning geweest zijn in de beginjaren.

Op de maan
In 1961 beloofde de Amerikaanse president John F. Kennedy in zijn State of the Union dat er voor het einde van het decennium een Amerikaan op de maan zou lopen. Dat gebeurde op 21 juli 1969. Ik ben oud genoeg om nog te weten dat ik als 13-jarige jongetje bij mijn grootouders logeerde. De tv-uitzending ging de hele nacht door, maar opa en oma geloofden het maar amper. Zij gingen dan ook vroeg naar bed. Dat was lang voordat Neil Armstrong, de eerste mens op de maan, de woorden ‘That’s one small step for a man, but a giant leap for mankind’ uitsprak. Daarna landde er tot 1972 nog zes keer een Apollo maanmodule.

Vreemd genoeg hadden de Sovjets daarna geen belangstelling meer voor dit hemellichaam en koos men voor Venus terwijl de Amerikanen tot op dit moment naar Mars kijken. Ook werden er ruimtestations ontwikkeld, eerst door de Russen en later de Amerikanen en Europeanen. Het laatste, niet in de tentoonstelling genoemde feit, is dat President George W. Bush in 2004 een programma aankondigde om een maanbasis aan te leggen en daarna astronauten naar Mars te sturen. Je vraagt je af of de Amerikanen daar allemaal nog wel in geloven.

Voor ca. € 70.000,- kan men nu een ruimteschip boven 100 kilometer hoogte krijgen en weer veilig terugkeren op Aarde. De Britse zakenman Richard Branson wil dit met zijn bedrijf Virgin Galactic exploiteren. Of de KLM dat straks ook gaat doen is maar de vraag, een mooi model van een KLM ruimteschip staat wel op de tentoonstelling. Niek, onze gids, denkt dat straks minstens 4 leerlingen uit de groep van 20 een ruimtereis zal maken. Hilarisch zijn natuurlijk de poep- en pies-activiteiten van ruimtevaarders. Ik hoor dat de gidsen daar in alle groepen aandacht aan besteden. Tijdens de eerste Amerikaanse ruimtetocht zat de eerste Amerikaanse ruimtevaarder in zijn eigen urine, daarna kregen ze allemaal een luier om. Ook het verhaal hoe men zich in een ruimtestation op een wc drukt wordt uitgebreid toegelicht.

Nederlands ruimteonderzoek
Vanaf 1961 heeft Nederland met ruimteonderzoek van zon en sterren wereldwijd een grote reputatie opgebouwd. Uit een werkgroep met aan het hoofd Kees de Jager ontstaat het Laboratorium voor Ruimteonderzoek dat later SRON Netherlands Institute for Space Research gaat heten. Dit

laboratorium ontwikkelt zich tot een internationaal vooraanstaand instituut. Het instituut ontwikkelt en gebruikt innovatieve technologie voor grensverleggend onderzoek vanuit de ruimte en legt zich daarbij toe op astrofysisch onderzoek, aardatmosfeeronderzoek en exoplaneetonderzoek. Daarnaast heeft SRON een onderzoekslijn naar ultragevoelige sensoren voor röntgen- en infraroodstraling.
In de tentoonstellingsruimte zien we op de grond een kleurenspectrum. Spectroscopie is een verzamelnaam voor wetenschappelijke technieken om stoffen te onderzoeken aan de hand van hun spectrum. Spectroscopische technieken worden toegepast om de eigenschappen van samengestelde moleculaire, atomaire of subatomaire systemen te achterhalen of om de samenstelling van een monster te bepalen. Ingewikkeld zeker, maar in Nederland zijn ruim 15.000 personen die daar een boterham mee verdienen, geeft onze gids aan. Nederland is overigens niet zo’n hele grote speler in het Ruimteonderzoek. Een land als België doet ruim 2x zoveel. Toch is ruimteonderzoek een prachtige wetenschappelijke baan waar nog veel te doen is voor de toekomst. Mensen willen weten en kennen. Op 20 december zullen leerlingen van Aplus naar het Kapteyn Instituut gaan om dat onderzoek van naderbij te zien.

Links:
SRON: http://www.sron.nl/
Kapteyninstituut: http://www.rug.nl/research/kapteyn/
Foto’s op Flickr: http://www.flickr.com/photos/aadvanderdrift/sets/72157638425994166/
Meteoriet in Diepenveen: http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2672/Wetenschap-Gezondheid/article/detail/3558323/2013/12/07/Nederland-heeft-een-vijfde-en-heel-zeldzame-meteoriet.dhtml

This entry was posted in Onderwijs, Reizen and tagged . Bookmark the permalink.

Comments are closed.