Het advies van de Onderwijsraad ‘Grenzen aan kleine Scholen’, waar de opheffingsnorm van 23 naar 100 wordt bijgesteld, is zeer ingrijpend.
Krimpregio’s hebben binnen enkele jaren te maken met een enorm aantal zeer kleine schooltjes of scholen, die rond de (huidige) opheffingsnorm van 23 leerlingen zitten. Uit, onder andere, inspectierapporten en andere onderzoeken blijkt, dat het bestaan van die kleine schooltjes de kwaliteit van het onderwijs niet ten goede komt. Ontwikkelingen als digitalisering en passend onderwijs komen er in de knel. Deze ontwikkelingen stellen namelijk nogal wast eisen aan leermiddelen en aan teams. Daarnaast kosten ze ook nog eens geld, geld dat er onvoldoende is.
Bij (zeer) kleine scholen kan ook gesteld worden dat de school als sociale ontmoetingsplaats niet voldoet. De scheiding tussen openbaar en bijzonder (in de meeste gevallen christelijk) onderwijs is er in veel gevallen de oorzaak van dat er te veel, kleine scholen zijn. Dat wordt wel heel erg duidelijk nu de leerlingenaantallen van veel scholen afnemen. Vooral de dunner bevolkte gebieden worden er door getroffen.
Wetgeving
Er is wetgeving nodig om samenwerking tussen de verschillende schoolbesturen mogelijk en gemakkelijker te maken. Daarbij zal rekening moeten worden gehouden met de speciale positie van het openbaar onderwijs op grond van het feit dat dit onderwijs overal als basisvoorziening aanwezig dient te zijn. Eventueel is er de mogelijkheid om leerlingen naar een samenwerkingsschool van openbaar en bijzonderonderwijs te laten gaan.
Lokaal bestuur
De gemeente heeft daarbij ook haar eigen verantwoordelijkheid. Ze moet antwoord zoeken op de volgende vragen:
- is de (toekomstige) kwaliteit van de kleine scholen gegarandeerd?
- hoe groot/pluriform moet het aanbod zijn?
- tegen welke kosten?
- waar kan regionale en/of locale samenwerking een oplossing brengen en hoe dit kan dit gestimuleerd worden?
- De gemeente heeft in dezen invloed op leerlingenvervoer, onderwijshuisvesting en Integrale Kindcentra.
Leerlingenvervoer
We moeten ons in Winsum afvragen of we het ‘religieus leerlingenvervoer’ per taxi moeten blijven betalen of dat we schoolbussen naar de grotere, centraal gelegen, religieuze scholen van bepaalde denominaties laten rijden. Schoolbussen zijn in veel landen een normaal verschijnsel.
Niet dogmatisch maar pragmatisch over leerlingenvervoer.
Onderwijshuisvesting
Gemeenteraden moeten nadenken over de gevolgen van krimp op de onderwijshuisvesting. Doordat sommige gemeenten bepaalde onderwijsvormen op termijn niet meer binnen de eigen gemeentegrenzen hebben en die dus niet hoeven te huisvesten, lijkt het logisch dat delen van onderwijshuisvestingsbudgetten regionaal beheerd gaan worden.
Grotere gemeenten lossen dit probleem overigens gemakkelijker op.
Integrale Kind Centra
D66 maakt in haar verkiezingsprogramma GR14 een duidelijke keus voor Integrale Kind Centra. IKC’s kunnen voor een deel ook gezien worden als een oplossing voor sluiting van te kleine scholen, door het aanbieden van een vernieuwend onderwijsconcept waar meerdere schooltypen en -richtingen alsmede kindgebonden activiteiten plaats kunnen vinden.
IKC’s zijn per definitie ‘grotere’ organisaties, die een beter toekomstig alternatief voor huidige kleine scholen bieden dan het simpelweg samenvoegen van bestaande concepten. Dit alles onder voorbehoud dat ook openbare scholen dergelijke IKC’s kunnen besturen zoals boven genoemd.