Het was er vol, bere vol. De bezoekers hadden bijna allemaal mijn leeftijd of waren soms een beetje ouder. Toch voelde ik me er niet bij horen. Gek genoeg keek iedereen alsof hij niet bij de ander hoorde. Aan sommigen ergerde ik me mateloos. In het Groninger museum mag je namelijk fotograferen, iets wat velen dan ook doen. Soms doe ik dat laatste ook, maar dan druk ik mij niet met een volle tas tussen tussen de kijkende meerderheid.
Het gevulde museum stond in scherp contrast met de leegte van menig schilderij. Met hun heldere en frappante werken vangen Edvard Munch, Akseli Gallen-Kallela en August Strindberg de lege, schoonheid en daardoor de kern van het bijna mystieke noorden. In de schilderijen zie je het ingetogen leven uit noord Europa. Hoewel de Noordse kunst haar oorsprong kent in de Europese cultuur, heeft men de eigen identiteit benadrukt.
Vol museum
In Noord Europa lag rond het einde van de 19e en begin 20e eeuw een cruciaal tijdperk van artistieke, culturele en intellectuele ontwikkelingen.
Een paar schilderijen die mij opvielen kon ik eenvoudig met de GM collector verzamelen. Drie foto’s heb ik zelf gemaakt.
Zomeravond op het zuidstrand, Skagen. Anna Ancher en Marie Krøyer. Er is iets dat dit beeld doet verschillen van het hier. Inderdaad de kleding, maar de stilte lijkt vad tot Noordkaap dezelfde.
Niemand zegt het, iedereen denkt het. Hieronder lijkt Swiebertje te wachten op iets.!
Wachtend op de trein, spoorovergang bij de Roskilde weg, 1914. Laurits Andersen Ring
Nordic realisme van leegte, armoe en een verloren bestaan spraken mij het meeste aan.
De schilderijen hieronder geven dat duidelijk weer.
Albertine (1884) is een afbeelding van een jonge vrouw, die de handen voor zich vouwt en haar blik neerslaat. Ze wordt door een politieagent een kamer binnengeleid. Haar haren zijn netjes verborgen onder een hoofddoek. Achter haar staan twee meer frivool geklede dames. Ze is een opvallende verschijning, ondanks haar bescheidenheid, en haar gezicht licht als het ware op in de groen-bruine grauwe kleuren van het interieur.
Met dit meisje, Albertine, illustreert de Noorse schilder, illustrator en schrijver Christian Krohg (Vestre Aker, 1852 – Christiania, 1952) zijn eigen roman, die uitgegeven werd in 1886. Albertine is een jonge naaister, die als zij vermoeid in slaap is gevallen, verkracht wordt door een agent. Hier wordt ze naar een politiedokter geleid voor een medische keuring, een totale vernedering die zij gelaten ondergaat
Albertine, Christian Krohg
Uitgeput, Hans Andersen Brendekilde
Uitgeput (1889) van de Deense schilder Hans Andersen Brendekilde (Brændekilde, 1857 – Jyllinge, 1942) toont een man die achterover op zijn rug dood neergevallen is. Naast hem zit een vrouw, die hem bij zijn hoofd en arm vasthoudt. Ze schreeuwt haar verdriet en onmacht uit in het niets. Het landschap is kaal en onvruchtbaar, klei bezaaid met stenen, met in de verte op de achtergrond een kleine boerderij. Deze kleine boerderij en de hoge horizon benadrukken de uitgestrektheid van het barre land, waarop de man zich heeft doodgewerkt.
De armen. De wachtkamer van de dood van Harald Slott-Møller
Een aantal eenvoudig geklede mensen zit in een wachtkamer. Ze kijken elkaar niet aan en er lijkt geen verband tussen hen te bestaan. Ieder is verzonken in zijn eigen gepeins. Het meisje op de voorgrond, op de rug gezien leidt de aandacht van de kijker naar een donkere deuropening in het midden. In deze donkere opening is vaag de gestalte van de Dood weergegeven. De Deense schilder Harald Slott-Møller (Copenhagen, 1864 – Copenhagen, 1937) schilderde deze gestalte later over, omdat hij het te opzichtig symbolisch vond en strijdig met het realisme van de voorstelling van De armen. De wachtkamer van de dood (1888).
Achter deze doorgang is de behandelkamer van een dokter, maar zoals de titel suggereert is er voor deze mensen in de wachtkamer weinig hoop op genezing. De grauwe en sombere kleuren versterken de aangrijpende sfeer.
Wie denkt dat somberte het enige element is dat de tentoonstelling pakt heeft het mis. Lang en geboeid keek ik naar Bij de tuindeuren. De kunstenaarsvrouw, Laurits Andersen Ring.
Bijna alles is lief, mooi en schoon aan deze verheerlijking van het jonge leven. Een zwangere vrouw staat in de open deuren, half buiten op het terras. Het zonlicht streelt haar buik, die prominent in beeld wordt gebracht. Ze kijkt naar de bloesemende bomen buiten, maar lijkt niet van plan in beweging te komen. De mouw van haar rechterarm, waarmee zij op haar buik steunt, raakt de knoestige stam van de in bloei staande boom, die naar haar toegebogen is.Ook de de ouderdom en de broosheid van het menselijk bestaan worden hier met de knoestige boomtak uitgedrukt. Detail, de vrouw hier is 42, haar echtgenoot, de schilder 21.